De Ayurveda Gids: alles wat u wilt weten!

Oorsprong

Sri Lanka en India hebben beide een ministerie van Ayurveda, met als doel deze alternatieve vorm van gezondheidszorg voor iedereen bereikbaar te maken. Beter voorkomen dan genezen, is de gedachte. Volgens Ayurveda is ieder individu uniek en heeft iedereen een specifieke lichaamsconstitutie: 'prakriti'. Deze prakriti wordt bepaald door de drie fundamentele energieën van het lichaam, bekend als de 'dosha's': Vata, Pitta en Kapha. Een lichamelijke klacht ontstaat als een van de drie dosha’s uit balans is. Dosha betekent letterlijk ‘gebrek’, maar de term slaat ook op een menstype of op levensenergie. Bij geboorte zijn de drie dosha’s perfect in evenwicht. Maar veel mensen ervaren vroeg of laat 'verstoringen', met bijbehorende klachten. 

Ayurvedische maaltijden

Bij een ayurvedakuur speelt voeding een belangrijke rol. De ayurvedische keuken is bijzonder in de manier waarop recepten zijn samengesteld; er wordt gelet op exotische smaak, geur, combinaties en kleur. Zes smaken vormen het uitgangspunt binnen de ayurvedische voeding: zoet, zuur, zout, scherp, bitter en wrang. Hoe worden ayurvedische maaltijden gepresenteerd? 

1) Buffet (met bordjes, vooral in India en Sri Lanka). Bij elk gerecht staat een kaartje waarop is aangegeven voor welk doshatype het geschikt is. 

2) Standaard menu of a La Carte. U krijgt maaltijden a la carte, bepaald door de ayurvedisch arts of een standaard dagmenu (bij de meeste Europese ayurvedaresorts).

Doshatype Vata, Pitta of Kapha

Vata, Pitta en Kapha. Zo worden de drie dosha’s genoemd. Deze karakteristieken uiten zich in lichaamsbouw, immuunsysteem, karaktertrekken en gedrag. Om weer lichamelijk in balans te komen, is het belangrijk eerst te achterhalen welk type u bent, welke dosha bij u overheerst. Dit bepaalt een ayurvedisch arts aan het begin van de kuur aan de hand van een onderzoek waarbij eventuele klachten die u hebt worden meegenomen. Op basis daarvan maakt hij of zij een individueel behandelplan voor u. Lees meer over de doshatypes hieronder:

Vata: impulsief en enthousiast

Belangrijkste elementen: lucht en ruimte. De Vata-dosha is verantwoordelijk voor het zenuwstelsel, de ademhaling en beweging van het lichaam.

Lichamelijke kenmerken: smal postuur, droge strakke huid, breekbare nagels, onregelmatige stoelgang, hoge stem, snelle manier van lopen en bewegen, lichte slaper.

Mentale kenmerken: vol enthousiasme, creatief, vrolijk, initiatiefrijk, snel van begrip, heldere uitstraling, goed kortetermijngeheugen, matig langetermijngeheugen.

Uitdagingen: wanneer een Vata-persoon uit balans is, kan diegene angst, rusteloosheid en spijsverteringsproblemen ervaren. Het is belangrijk voor dit type om een regelmatige routine aan te houden, speciale oefeningen te doen voor het 'gronden' of 'aarden' en zichzelf te voeden met warme en voedzame maaltijden. 

Pitta: vuur, natuurlijke leiders

Belangrijkste elementen: Pitta wordt geassocieerd met vuur en water. Pitta staat in het lichaam voor stofwisseling en spijsvertering.

Lichamelijke kenmerken: personen met een dominante Pitta-dosha zijn doorgaans gedreven, ambitieus en gefocust. Ze hebben een sterke spijsvertering en een scherp intellect. Pitta-types zijn vaak natuurlijke leiders.

Mentale kenmerken: doortastend, intelligent, charmant, accuraat, strijdvaardig, krachtig leiderschap, energiek, veeleisend. 

Uitdagingen: een teveel aan Pitta kan zich uiten in prikkelbaarheid en ontstekingsgevoeligheid. Het Pitta-type heeft snel een uitgehongerd gevoel, heeft een hekel aan tijd verspillen, wordt ’s nachts vaak dorstig wakker en wordt door anderen gezien als veeleisend. Wanneer Pitta uit balans is, is rust en mindfulness een goede manier om weer te aarden, samen met maaltijden met verkoelend effect (geen pittig eten) en voldoende vocht.

Kapha: gestructureerd type

Belangrijke elementen: Kapha wordt geassocieerd met aarde en water. Kapha is verantwoordelijk voor de opbouw van het lichaam.

Lichamelijke kenmerken: veel rondingen, vettig haar, sterke witte tanden, grote ogen, goede spijsvertering, langzame bewegingen, diepe en rustige slaap.

Mentale kenmerken: innerlijke rust, goede sociale vaardigheden, liefdevol, vrijgevig, vriendelijk, spaarzaam. Het Kapha-type neemt niet snel een besluit, wordt langzaam wakker, heeft vaak koffie nodig, respecteert gevoelens van anderen, zoekt emotionele troost door te eten en beweegt zich gracieus.

Uitdagingen: een imbalans in Kapha kan leiden tot lethargie, gewichtstoename en afhankelijkheid. Kapha-individuen hebben baat bij regelmatige lichaamsbeweging en een dieet met lichte maaltijden. 

Ayurvedabehandelingen op een rijtje:

Er zijn verschillende soorten ayurvedakuren. De bekendste en intensiefste is de panchakarma. Panchakarma zorgt voor ontgifting, onthaasting, verjonging en vitalisering. Een panchakarmakuur kent een minimum verblijf van twee weken. Voor optimaal resultaat wordt een drie- of vierweekse kuur aangeraden. Er zijn nog veel meer varianten, langdurend of kort, of met een bepaald thema. 

Typische ayurvedabehandelingen: abhyanga lichaamsmassage. Abhyanga shareera hoofdmassage. Nasya karma - neusbehandeling. Pinda sweda - massage (met verwarmde kruidenkussentjes). Shirodhara - warme olie gegoten op het voorhoofd. Kruidenbad en kruidenstoombad.

Shirodhara

Bij de shirodharabehandeling giet een therapeut twee liter warme, medicinale olie op uw voorhoofd. Deze plek wordt ook wel uw ‘derde oog’ genoemd en is een plek waar veel acupuctuurpunten liggen. De shirodharatherapie is zeer intensief omdat het voorhoofd een van de gevoeligste delen van het lichaam is. Het werkt effectief bij hoofd-, nek-, oog-, oor- en neusziektes. Het is erg ontspannend en kan tevens migraine, stress en slaapproblemen verminderen.

Abhyanga shareera lichaamsmassage

De ayurvedisch arts stelt in de diagnose vast welk type geneeskrachtige olie geschikt is voor u. De therapeut brengt met lange, rustige armbewegingen de olie op uw lichaam aan. De massage geeft ontspanning aan de spieren en bevordert de bloedsomloop. De olie verzacht de huid, pept het vermoeide lichaam op en versterkt de spieren.

Abhyanga shareera hoofdmassage

De therapeut brengt met masserende bewegingen de olie op het hoofd aan. De massage is ter bevordering van de bloedsomloop, is uitermate ontspannend en gaat migraine en hoofdpijn tegen. Het bevordert ook de haargroei en is dus goed tegen haaruitval, kaalheid en roos en het is een geweldige antistressbehandeling.

Shiro vasti

Een leren kap gevuld met olie ligt gedurende enige tijd over uw hoofd.

Pinda swedamassage

Een milde oliemassage waarbij de therapeut speciale verwarmde kussentjes gevuld met rijst en medicinale kruiden, als ‘stempelkussentjes’ op acupunctuurpunten drukt. Effectief tegen onder meer een stijve nek, plaatselijke pijn, reuma en artritis.

Kruidenstoombad

U ligt horizontaal in een houten afgesloten kuip waar uw hoofd uit steekt, terwijl de stoom van kokende medicinale kruiden en bladeren onder uw kuip wordt geblazen. De behandeling duurt circa 30 minuten.

Kruidenbad

Een persoonlijk op u en uw doshatype afgestemd bad vol kruiden en bladeren van medicinale bomen.

Kruidenstoominhalator

U inhaleert de stoom van een mix van verwarmde medicinale oliën, kruidenextracten en -poeders door de neus. Een effectieve behandeling bij chronische bronchitis, hoofdpijn, migraine en oog-, neus- of oorproblemen.

Gezichtsbehandeling

Kruidenmaskers en af en toe een stoombad reinigen en verzachten de huid.

Kruidensupplementen

Ayurvedische medicijnen, volgens eeuwenoud recept, die meer dan veertig gedroogde verse ingrediënten (planten, wortels, bloemen etc.) bevatten. Een ayurvedakuur kan aangevuld worden met het innemen van extra kruidensupplementen.

Yoga

De yogalessen hebben een krachtige toegevoegde waarde op de ayurvedische behandelingen. Yoga en ayurveda zijn ontsprongen aan dezelfde filosofie en zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. Yoga kent vele variaties, de bekendste zijn hatha yoga (gericht op uw houding) en pranayama yoga (gericht op de ademhaling). Naast een genezende werking, brengt yoga rust, stilte en balans in lichaam en geest.

Meditatie

Met meditatie kunt u de natuurlijke balans van lichaam en geest terugbrengen en het zelfbewustzijn vergroten. Er zijn verschillende meditatie-opties.

• Meditatie met focus op de ademhaling geeft nieuwe geestelijke inzichten en versterkt het zelfbewustzijn.
  
• Meditatie met focus op compassie bevordert compassie voor uzelf en voor anderen. Deelname aan de meditatielessen is vrijwillig.

Impact

Sommige behandelingen kunnen uw emotionele en fysieke gestel beïnvloeden. De shirodharabehandeling (het gieten van warme olie op uw voorhoofd gedurende 30-45 minuten) is een zeer intensieve behandeling waarbij emotionele ballast uit het verleden kan vrijkomen of extreme vermoeidheid. Andere mensen worden er juist energiek en ontspannen van. Wat de effecten voor u ook zullen zijn, geef uzelf eraan over en ga uw gevoelens en emoties niet uit de weg. Als u de behoefte voelt om er met iemand over te praten, dan kunt u zich altijd wenden tot de dokter of therapeut ter plekke.

Advies voor na thuiskomst!

Hieronder een aantal tips en voedingsadviezen zodat u de positieve effecten van een ayurvedakuur ook thuis kunt behouden. Onthoud hierbij dat voor een goed functionerend spijsverteringssysteem niet alleen de kwaliteit van de voeding belangrijk is, maar ook hoe en wanneer u eet. Verandering kunt u het beste stap voor stap doen. Begin met een of twee punten die u eenvoudig kunt toepassen en breid daarna uit. U kunt deze stappen naar wens aanvullen met yoga- en meditatielessen.

• Eet alleen wanneer u echt trek hebt en pas nadat de vorige maaltijd volledig is verteerd (3 à 5 uur na een maaltijd).
• Eet niet te veel, een drie kwart gevulde maag is ideaal.
• Eet in een rustige en ontspannen atmosfeer. Tijdens het eten kunt u beter niet lezen, werken of televisie kijken. 
• Eet altijd zittend.
• Blijf na de maaltijd nog 5 tot 10 minuten rustig zitten.
• Eet steeds op ongeveer hetzelfde tijdstip.
• Eet niet te snel of te langzaam.
• Het middageten is de hoofdmaaltijd, ontbijt en avondeten een lichte maaltijd.
• Neem geen tussendoortjes wanneer u geen trek hebt.
• Kook uw eten vers en zorg ervoor dat het smakelijk, goed verteerbaar en warm is.
• Gebruik geen voedsel dat opgewarmd of niet meer vers is. 
• Kook het grootste gedeelte van uw voedsel, uw lichaam neemt gekookt voedsel beter op. Rauwkost (salade) dient als bijgerecht.
• Melk kunt u bij een maaltijd beter achterwege laten. Melk combineert wel goed met toast, graanproducten en voedsel met een zoete smaak.
• Verhit honing niet en gebruik het niet bij koken of braden.
• Neem ’s avonds geen zwaar voedsel, zoals vlees, worst, vis, yoghurt, kaas, karnemelk, kwark of iets anders met veel eiwit.

Ontdek onze verschillende subcategorieën

We hebben onze ayurvedavakanties onderverdeeld in verschillende 'subcategorieën' die we hieronder op een rijtje hebben gezet:

Panchakarma

Als u tijdens uw ayurvedavakantie voor een panchakarmakuur kiest, dan kiest u voor een intensieve reiniging van het lichaam. De ayurvedische panchakarmabehandelingen verbeteren het afweersysteem van het lichaam waardoor de kans op ziekte afneemt. De naam panchakarma komt uit het Sanskriet. ‘Pancha’ betekent ‘vijf’ en karma betekent ‘activiteit’. Tijdens een panchakarmakuur reinigt u uw lichaam op vijf manieren. De belangrijkste onderdelen zijn massages met kruidenolie, het reinigen van de darmen en het reinigen van voorhoofdsholten (de ogen en de neusslijmvliezen). Deze ayurvedische behandelingen zijn volledig op elkaar afgestemd en leiden tot een diepgaande en langdurige reiniging van het lichaam. Een panchakarmakuur duurt minimaal twee weken.

Ayurveda in Europa

Ayurveda krijgt steeds meer voet aan de grond in Europa. Mensen zijn op zoek naar andere vormen en benaderingen van gezondheid, meer natuurlijk of holistisch. Europa is de thuisbasis van een aantal ayurvedische klinieken en gezondheidscentra die authentieke ayurvedische behandelingen, een dosha-specifiek dieet en dagelijkse yoga en meditatie aanbieden. U vindt gespecialiseerde ayurvedahotels in Duitsland, Oostenrijk, Madeira, Spanje, Italie, Slovenië etc. Veelal in een serene, natuurrijke en rustige omgeving. De hotels halen de kennis, ervaring en producten (en vaak het ayurvedateam van artsen en therapeuten) uit India of Sri Lanka. De Wellbeing Experts van Puurenkuur kunnen u adviseren welk ayurvedaresort past bij uw persoonlijke wensen en doelen. Wij zijn in alle hotels en resorts die wij aanbieden geweest en kunnen u uitgebreid informeren.

Ontdek Ayurveda

In deze selectie zetten we onze korte ayurvedaprogramma's op een rijtje, waarin u kunt ervaren wat een ayurvedakuur voor u kan doen. Op een laagdrempelige manier dus proeven van ayurveda. De hotels liggen in Europa, de programma's zijn korter dan zeven nachten en zijn inclusief ayurvedamaaltijden, behandelingen en yoga/meditatie. De redenen om een ayurvedakuur te doen zijn divers: ontgiften, ontstressen, in balans komen, tot rust komen, uw gezondheid verbeteren, uw immuunsysteem een boost geven of meer energie krijgen. Welke reden u ook heeft, u krijgt de andere voordelen er ook bij, want een ayurvedakuur richt zich op lichaam, hoofd én geest. Altijd in zachtheid en met veel persoonlijke aandacht. Een ayurvedische wellnessreis is absoluut 'kuren zonder afzien'. Een verwenreis en gezondheidskuur ineen!

Authentiek ayurveda

Ayurveda komt van het Indische subcontinent. Sri Lanka, India en Nepal zijn daarom traditioneel de beste plekken ter wereld voor een ayurvedakuur. Met name in de provincie Kerala (Zuid-India), met zijn bosrijke omgeving en prettige klimaat met een verkoelende moessonperiode (juni-november), vindt u veel authentieke ayurvedaresorts. U krijgt wel zo'n twee tot vier behandelingen per dag, zoals hoofd- en lichaamsmassages, shirodhara, kruiden- en stoombaden. De ayurvedische geneeswijze is zacht en op basis van een natuurlijke behandeling. Vervelende neveneffecten zijn er daardoor niet. Puurenkuur weet precies waarop te letten bij het kiezen van de beste ayurvedahotels. De ayurvedahotels in ons aanbod kwamen door ons strenge selectieproces.

Luxe ayurvedareizen

Een overzicht van onze topluxe ayurvedaresorts. Elk hotel in deze categorie blinkt uit in luxe en comfort (minimaal vijf sterren) en biedt ayurvedaprogramma's en -behandelingen van hoge kwaliteit, in een luxueuze omgeving. De luxe zit in het hoge niveau van persoonlijke aandacht en een gepersonaliseerd behandelplan dat inspeelt op uw specifieke wensen. In de context van luxe ayurveda worden de traditionele ayurvedische behandelingen vaak gecombineerd met luxe design, luxe faciliteiten zoals stoombaden, sauna's en zwembaden en een groot aanbod in spabehandelingen. Denk aan gespecialiseerde massages, gezichtsbehandelingen, een-op-eencoaching, privélessen yoga- en meditatie en gastronomische ayurvedische gerechten.

Ayurveda en detox

Een ayurvedische detox is een speciale manier om het lichaam te reinigen en te ontgiften door middel van een aangepast dieet, kruiden, yoga en meditatie. Dit kan helpen om de dosha’s (Vata, Pitta, Kapha) in balans te brengen en de stofwisseling te stimuleren. Een ayurvedische detox kan ook helpen bij het verminderen van stress, het verbeteren van de spijsvertering, het verhogen van de energie, het verbeteren van de huid en het verminderen van gewicht. Een ayurvedische detox kan worden gedaan onder begeleiding van een gekwalificeerde ayurvedisch arts of therapeut. Deze stelt een specifiek programma op, afgestemd op uw individuele behoeftes en conditie. Een ayurvedakuur kan uw lichaam en geest verjongen en levensverlengend werken. Balans is de sleutel tot meer rust en licht in het leven.

Ayurveda in India

Ayurveda heeft zijn wortels in India en wordt al duizenden jaren beoefend, waardoor het een integraal onderdeel is geworden van de cultuur en tradities van het land. De kennis is doorgegeven van generatie op generatie. Dit heeft geleid tot een rijke traditie van ayurvedische kennis en expertise die ongeëvenaard is in andere delen van de wereld. India herbergt daarnaast een breed scala aan kruiden en ingrediënten die worden gebruikt in ayurvedische behandelingen. India kent een groot aantal hoogopgeleide ayurvedisch artsen en therapeuten die een strenge opleiding en opleiding in de ayurvedische geneeskunde hebben gevolgd. Deze artsen en therapeuten zijn goed thuis in de principes en werkwijze van ayurveda en weten hoe behandelingen afgestemd worden op de specifieke gezondheidsbehoeften en onevenwichtigheden van een individu.

Ayurveda in Kerala

India heeft veel ayurvedahotels, vooral in de zuidelijke provincie Kerala. Deze staat bekend om zijn rijke erfgoed van ayurvedische geneeskunde en wordt beschouwd als een van de beste plekken om een ayurvedakuur te ervaren. Ayurveda in Kerala is diepgeworteld in de cultuur en wordt op grote schaal beoefend. Veel ayurvedische hotels bieden een scala aan traditionele ayurvedische behandelingen, waaronder panchakarmatherapieën, massages en kruidensupplementen. Het tropische klimaat van Kerala biedt een ideale omgeving voor het kweken van een grote verscheidenheid aan kruiden en planten die in de ayurvedische geneeskunde worden gebruikt. Deze worden gebruikt voor het personaliseren van de ayurvedaolie voor de behandelingen en ze worden toegevoegd in ayurvedische gerechten en in kruidendrankjes.

Ayurveda in Sri Lanka

Sri Lanka wordt om verschillende redenen beschouwd als een geweldige ayurvedabestemming. Ayurveda is een oud geneeskundig systeem dat duizenden jaren geleden in India is ontstaan en later in Sri Lanka is overgenomen. Waarom een ayurvedavakantie in Sri Lanka zo bijzonder is? Het is geweldig om u onder te dompelen in Sri Lanka. Het heeft naast prachtige steden en kleurrijke dorpen, een fascinerende cultuur en een uitermate vriendelijke bevolking. Daarnaast is de natuurlijke omgeving van Sri Lanka rijk aan geneeskrachtige planten, kruiden en mineralen die worden gebruikt in ayurvedische behandelingen. Het tropische klimaat, de stranden en de bergen van het land creëren een serene en vredige omgeving die bevorderlijk is voor genezing en ontspanning.

Ayurvedabehandeling (non-food)

Een ayurvedakuur bestaat uit diverse elementen: massages, therapieën, holistische activiteiten als yoga, meditatie en pranayama, en ook gezonde maaltijden als onderdeel van een complete ayurvedakuur. In deze categorie noemen we de hotels en retreats die kwalitatieve ayurvedische behandelingen aanbieden, zonder dat je meteen een complete ayurvedakuur doet. Ayurvedische behandelingen hebben tot doel de balans in het lichaam te herstellen en de gezondheid te bevorderen door een combinatie van natuurlijke behandelingen en therapieën uit te voeren met behulp van olie, kruiden en specerijen. Ayurveda is helemaal puur natuur, op maat gemaakt en het heeft een holistische benadering. Enkele typische ayurvedische behandelingen zijn abhyanga, shirodhara, basti, nasya karma of udvartana. 

Handig om te weten!

Tijdens een ayurvedakuur worden mannen behandeld door een mannelijke therapeut en vrouwen door een vrouwelijke therapeut. Soms lukt dit echter niet, omdat er in kleinschalige ayurvedahotels maar één therapeut(e) werkt. Daarnaast vinden sommige gasten, in verband met de kracht van de massage, een therapeut van het andere geslacht juist prettig. Belangrijk is dat u altijd aangeeft wat u prettig vindt. Ook als u geen klik heeft met een therapeut, kunt u dit melden. Tijdens een massage krijgt u een wegwerpslip, soms vraagt men of u zich helemaal uitkleedt. De kruidenolie van de ayurvedabehandelingen kan in uw kleding komen. Neem daarom ook wat oude kleding mee.

Marleen

Dit blog is geschreven door Marleen, oprichter Puurenkuur in 2005. Ze reist de wereld over op zoek naar de beste gezondheids- en kuuroorden, spa's en retreats. Ze deelt haar kennis, ervaringen en inzichten via haar blogs.