Uit een recente peiling van HeartLife Klinieken blijkt dat veel vrouwen niet weten dat mentale klachten de hartgezondheid beïnvloeden. Chronische stress kan zelfs leiden tot stressinfarcten. Hoewel bijna 90 procent van de deelnemers aangeeft regelmatig stress te hebben, is 56 procent niet op de hoogte van dit verband. Volgens oprichter en cardioloog Janneke Wittekoek, die zich richt op het vrouwenhart, is meer bewustwording nodig. In haar kliniek ziet zij duizenden vrouwen met onverklaarbare hart- en vaatklachten. 'Preventie begint met kennis. Daarom doen we dit soort peilingen. Hoe meer kennis, hoe beter we kunnen inspelen op risico’s', vertelt ze.
De uitkomst van deze peiling verraste Janneke: veel vrouwen ervaren stress zonder dat ze de mogelijke gevolgen kennen. 'De invloed van stress kan zo ernstig zijn dat het stressinfarcten veroorzaakt', legt Wittekoek uit. 'Dan verkrampen de bloedvaten rond het hart, waardoor zuurstoftekort ontstaat en klachten optreden.' Langdurige klachten zoals pijn op de borst of tussen de schouderbladen kunnen in sommige gevallen leiden tot hartschade. Het positieve nieuws is dat deze schade vrijwel nooit blijvend is.
Huisartsen en cardiologen hebben vooral aandacht voor een hartinfarct dat ontstaat door dichtgeslibde bloedvaten. Dit is het type hartinfarct dat vooral bij mannen voorkomt. Hierdoor missen ze vaak een stressinfarct, dat wordt veroorzaakt door een disbalans in de zuurstoftoevoer. Dit type infarct komt vooral voor bij vrouwen met drukke levens in de leeftijd van 40 tot 55 jaar. Dit is ook precies de leeftijd waarop vrouwen minder oestrogeen aanmaken en in de overgang raken. Daarnaast is dit vaak de periode waarin ze het drukst zijn met werk, gezin en mantelzorg voor hun ouders. Die drukte gaat vaak ten koste van een gezonde levensstijl.
Vrouwen hebben vaker dan mannen een ‘stil hartinfarct’: ze merken niets van de hartaanval. Pijn op de borst, tussen de schouderbladen en het gevoel dat je beha te strak zit, kunnen duiden op een infarct. Ondanks dat je het niet merkt, brengt een stil hartinfarct wel schade toe. Vaak ontstaan er later alsnog klachten en een nieuw, wél voelbaar hartinfarct.
Maar liefst 90% van de vrouwen ervaart stress. Maar wat deze stress betekent voor hun gezondheid, en dan met name de gezondheid van hun hart, weten veel vrouwen helaas niet. De connectie tussen hoofd en hart is onmiskenbaar. Langdurige stress kan leiden tot een stressinfarct: een verkramping van de bloedvaten rond het hart, waardoor zuurstoftekort ontstaat.
Mannen ervaren een hartaanval fysiek anders dan vrouwen. Toch is er vooral aandacht geweest voor de symptomen bij mannen. Vrouwen herkennen de signalen daarom vaak niet, terwijl die zich soms al weken van tevoren aandienen. Vermoeidheid, slecht slapen en kortademigheid kunnen voorbodes zijn. Vlak voor het hartinfarct kunnen (ook) deze klachten ontstaan: plotselinge duizeligheid of een gevoel van zwakte, plotselinge extreme vermoeidheid, kortademigheid, vervelend gevoel in de maagstreek, soms ook misselijkheid, branderig gevoel onder het borstbeen, onaangenaam gevoel of pijn tussen de schouderbladen, pijn in de nek, onaangenaam klemmend of drukkend gevoel in de borststreek en hartkloppingen
In ons hectische bestaan, wordt er veel van vrouwen gevraagd, zeker in de jaren waarin carrière, gezin en de zorg voor anderen samenkomen. Door die aanhoudende druk is er vaak nauwelijks tijd om zowel lichamelijk als mentaal op te laden. Het allerbelangrijkste voor vrouwen is om het hoofd rustiger te maken én goed te slapen. Slecht slapen maakt je gevoeliger voor prikkels. Vrouwen zouden vaker hun eigen gezondheid op de eerste plaats moeten zetten en net zo goed voor zichzelf moeten zorgen als voor anderen. Janneke vult aan: 'grenzen stellen, rust nemen en tijd maken voor ontspanning zijn cruciaal voor een gezond hart. Je gezondheid is een prioriteit, geen luxe'.
Vrouwenretreats en gespecialiseerde 'Woman's health' programma’s zijn op maat gemaakt voor vrouwen. Met workshops, behandelingen, beweging, gezonde voeding en inzichten door experts, voorzien deze plekken specifiek in de gezondheidsbehoeften van vrouwen. Een krachtig restmoment. Hierdoor kan de bloeddruk verlagen, slaap verbeteren en het evenwicht tussen lichaam en geest herstellen. Het geeft ruimte om te reflecteren, grenzen te stellen en weer in contact te komen met zichzelf – stappen die minstens zo belangrijk zijn voor een gezond hart als een medische controle.
Puurenkuur’s tekstschrijver Christy schreef dit artikel naar aanleiding van een interview in LINDA Magazine met Janneke Wittekoek, cardioloog en oprichter van HeartLife Klinieken. Janneke geeft hierin haar visie op de relatie tussen stress en hartklachten bij vrouwen.